هر كس به فكر خويشه ...!
خودخواهى، خودمحورى و منفعت طلبى از مهم ترين آسيب هاى حركت هاى جمعى و مبارزات آزاديخواهى است. جنبش مشروطيت نيز از اين آفت مصون نماند. اشرف الدين گيلانى شاعر طنزپرداز اين خصلت ناپسند و در عين حال فراگير را در قطعه زير چه زيبا هجو كرده است:
در روزگار هر كس مشغول كار خويشست
بلبل به نغمه خوانى، عقرب به فكر نيشست
ريشو به فكر بى ريش، كوسه به فكر ريشست
هر كس به فكر خويشه، تو هم به فكر خود باش!
جمعى به اسم «شيخى»، جمعى به اسم «بابى»
يك جوقه اعتدالى، يك دسته انقلابى
يك طائفه شب و روز در فكر بى حسابى
هر كس به فكر خويشه، تو هم به فكر خود باش!
بعضى به اسم اسلام بدعت پديد كردند
از بهر مال دنيا رو بر يزيد كردند
اولاد مصطفى را ناحق شهيد كردند
هر كس به فكر خويشه، تو هم به فكر خود باش!
بعضى به اسم اسلام گشتند خان و سرتيپ
القاب ها گرفتند بى علم و عقل و ترتيب
انباشتند از پول صندوق و كيسه و جيب
هر كس به فكر خويشه، تو هم به فكر خود باش!
بعضى به اسم ملت اموال خلق بردند
بردند پول ها را در بانك ها سپردند
نقل و شراب شامپا در روى ميز خوردند
هر كس به فكر خويشه، تو هم به فكر خود باش!
هر كس به فكر خويشه ...!