نشر كتاب در ساده ترين صورت آن، تكثير، توزيع و پخش اثري است به قصد انتقال، انتقال ازيك يا چند ذهن به ذهنهاي بسيار، يا انتقال ازيك جامعه يا جامعه هاي بسيار، يا از يك فرهنگ وتمدن به فرهنگها وتمدنهاي ديگر، يا ازيك نسل و دوره به نسلها و دوره هاي ديگر، يا همة اينها با هم.حال نگاهي گذارا به وضعيت نشر در جهان مي پردازيم.

كشورهاي در حال توسعه نزديك به 80 درصد جمعيت جهان را تشكيل مي دهند، اما كمتر از30  درصد كتابهاي مصرفي جهان را توليد مي كنند.كشورهاي پيشرفته يا توسعه يافته حدود 20 درصد جمعيت جهان را تشكيل مي دهند، حال آنكه بيش از70 درصد كتابهاي مصرفي جهان را توليد مي كنند. تاوان اين تفاوت و فاصله را آيا جز كشورهاي در حال توسعه چه كشور ديگري بايد بپردازد؟كشورهاي اروپايي حدود 15 درصد جمعيت جهان را  در خود جاي داده اند، اما در سالهاي آخر دهة90 قرن بيستم بيشتر از نصف كتابهاي مصرفي جهان را توليد كرده اند.آيا معناي اين، نيازمندي جهان به اروپا در توليد و انتشار كتاب نيست؟اروپا در اولين سالهاي دهة آخر قرن بيستم به ازاي هر يكميليون اروپايي 802 عنوان كتاب منتشر كرده است،اما در قارة آسيا، در همين زمان، به ازاي هر يك ميليون نفر آسيايي 70 عنوان و قارة آفريقا به ازاي هر يكميليون نفر آفريقايي فقط 20 عنوان.در كشورهاي توسعه نيافته، كمبود كتاب مانند كمبود بسياري ازكالاهاي اساسي، از مشكلات روزانة مردم است، با اين تفاوت كه فقر وگرسنگي فرهنگي، واپس مادگيها را تشديد مي كند، چرا كه به ناتوانيها شدت مي بخشد و بر فاصلة ميان دانايي و توانايي، و ماداني وناتواني دم به دم مي افزايد.سياست نشر كتاب، يكي ازظريفترين و هنرمندانه ترين اجزاي سياست فرهنگي است. اجزايي چون سياستهاي ارتباطي، اطلاع رساني،ترويج كتاب وكتابخواني، ادارة كتابخانه ها، آموزش مبتني بر كتاب و شماري سياستهاي ديگر، مانند چرخهاي دندانه دار، بايد به طر متناسب با هم جفت شوند تا هماهنگ گردند وحركت مطلوب را به بار آورند.اما در كشورهاي در حال توسعه، اين هماهنگيها كجا وچگونه بايد صورت گيرد؟ آيا دست يافتن به هماهنگي در همة كشورها در همة كشورها و در اوضاع واحوال متفاوت، يكسان است؟ آيا ناهماهنگي يكي از ويژگيهاي كشورهاي در حال نوسعه  وهماهنگي يكي از اختصاصات جهان پيشرفته نيست؟ چنانچه چرخ فرهنگ درست به گردش درآيد، بي درنگ چرخهاي آموزشي  و پژوهشي را به حركت وامي دارد وهمگان مي دانند كه آفرينشها و شكوفايي استعداد و نوآوريها، از گردش اين چرخها به بار مي آيد.وجان كلام آنكه نشر دنياي جديد تك رسانه را به چند رسانه تبديل كرده است.تكنولوژي عصر اطلاعات و ارتباطات با امكاناتي كه براي صوت وتصوير فراهم ساخته، خوانندة قديم را كه مخاطب اصلي نشر بوده به خواننده- شنونده- بيننده تبديل كرده است.محصول آن نشر فقط متن چاپي بود، ومحصول اين نشر پديده هاي چند رسانه اي است كه بنا به طبيعت نوضوع ومقتضيات متن، تغيير شكل مي يابد.   

  سيد نورا... نصر اللهي. عضو هيأت علمي گروه كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه بيرجند.